પ્રેમની કિંમત કોણ જાણે ?

વાર્તાઓ હંમેશા સત્ય જ હોય તે જરૂરી નથી હોતું. ઘણી વખત સત્યને સમજાવવા કલ્પનાનો આશરો પણ લેવામાં આવતો હોય છે. આવી જ એક કાલ્પનિક કથા આજે આપણે જોઈએ :

એક વખત પ્રેમ, આનંદ, સમૃદ્ધિ, પાપ, હતાશા, નિરાશા, અહંકાર, લોભ વગેરે જેવા ઘણાબધા આંતરિક તત્વો સાથે મળી, એક નાનકડા વહાણમાં બેસી, સમુદ્રની સહેલ પર ગયા હતા. સૌ પોતપોતાની રીતે પ્રવાસને માણતા હતા એવામાં અચાનક આ તત્વો વચ્ચે કોઈક વાતે વાંકુ પડ્યું. ઝઘડો વધ્યો, વહાણ હાલક-ડોલક થવા લાગ્યું અને છેવટે એક ખડક સાથે અથડાઈને વેરણ-છેરણ થઇ ગયું.

તૂટેલા વહાણનો જે કોઈ હિસ્સો હાથમાં આવ્યો તે પકડી સૌ બચવા માટે ફાંફા મારવા લાગ્યા. ઘણી મથામણ બાદ માંડમાંડ આ તત્વો નજીકમાં આવેલા એક વેરાન ટાપુ પર પહોંચ્યા. થોડા દિવસના રોકાણ દરમિયાન અહીંથી નીકળવા માટે સૌ કોઈ પોતપોતાની રીતે જે કઈ હાથ લાગે તેમાંથી તરાપા અને હોડી જેવા સાધનો બનાવવામાં પડ્યા. આમ થોડા દિવસોમાં પૂનમની રાત આવી. ભરતીનો સમય થતા સમુદ્રનું પાણી ટાપુ પર સતત આગળ વધવા લાગ્યુ. ડૂબતા ટાપુ પરથી બચવા માટે તે બધાં જાતે બનાવેલા હોડી-તરાપા લઈને નીકળવા લાગ્યા.

આ બધામાંથી ફક્ત એક ‘પ્રેમ’ જ એવો હતો કે જેણે ત્યાંથી નીકળવા માટેની કોઈ જ તૈયારી કરી ન હતી. ઉલ્ટું પ્રેમને તો ટાપુ અને ત્યાંની દરેક નાની મોટી વસ્તુઓ, પથ્થરો, વૃક્ષો, ફૂલોને વળગીને એણે ખુબ વહાલ કરવા લાગ્યો. સમુદ્રની વધતી સપાટી હવે ગોઠણ સુધી આવી ચુકી હતી. પ્રેમની પાસેથી જ એક સજાવેલી હોડી લઇને ‘અહંકાર’ ત્યાંથી નીકળ્યો. પ્રેમે પોતાને બેસાડવા વિનંતી કરી. પરંતુ ‘ના ભાઈ ના... મારી હોડીમાં પહેલેથી જ હિંસા, સમૃધ્ધિ અને વિનાશ બેઠેલા છે. હવે તારે બેસવા માટેની કોઇ જગ્યા વધી જ નથી.’ એમ કહીને અહંકારે પોતાની હોડી હંકારી મૂકી.

એટલામાં ભારે-ભરખમ તરાપો લઈ ત્યાંથી પસાર થતા લોભને જોઇ પ્રેમે તેને પણ વિનંતી કરી. લોભે કહ્યું, ‘જો ભાઈ, હું તને લઇ જાવ તો ખરો. પરંતુ... તેના બદલામાં તું મને શું આપીશ ? આ ‘પાપ’ને જો, તેણે મારી હોડીમાં બેસવા માટે ટાપુ પરથી એકઠા કરેલા મોતીનો ખજાનો મને આપ્યો છે.’ આ સાંભળી પ્રેમે કહ્યું, ‘હું તો આખો વખત ટાપુના કણ-કણને પ્રેમ કરવામાં વ્યસ્ત હતો એટલે બીજુ કંઇ એકઠું કરી શક્યો નથી.’ અટ્ટહાસ્ય કરતા લોભે ‘જા.. જા.. લુખ્ખા.’ કહીને પોતાનો તરાપો ભગાવી મુક્યો.

પાણી કમરે પહોંચ્યું એટલામાં કોઇના ગાવાનો અવાજ સંભળાયો. પ્રેમે જોયુ તો થોડે દૂર એક હોડીમાં આનંદ પોતાની એકલતા સાથે મસ્તીમાં ગીતો ગાતા-ગાતા જી રહ્યો હતો. પ્રેમે ખુબ બરાડા પાડ્યા પણ આનંદે તેનો અવાજ સાંભળ્યો નહી. ત્યારબાદ ત્યાંથી હતાશા અને નિરાશાની જોડી રડતા રડતા નીકળી. એ બંનેના રડવાનો અવાજ પણ એટલો ઉંચો હતો કે તેઓએ પણ પ્રેમનો અવાજ ન સાંભળ્યો. આમ, એક પછી એક ઘણા તત્વો પ્રેમની આજુબાજુમાંથી પસાર થતા રહ્યા, પરંતુ કોઈએ પ્રેમને સાથે ન લઇ ગયું.

પાણી હવે ગળા સુધી આવી ગયું હતું. સામે મોત ઊભું હોવા છતા પ્રેમ પોતાની આસપાસ રહેલી વસ્તુઓને ભરપૂર પ્રેમ કરતો રહ્યો. બરાબર એ જ સમયે ત્યાં એક સાવ અજાણી હોડી આવીને ઊભી રહી. ‘અરે મિત્ર, તું હજુ સુધી કેમ ગયો નથી ? ચાલ જલ્દી કર... મારી હોડીમાં બેસી જા.’ એમ કહી તે હોડીના અજાણ્યા નાવિકે પોતાનો હાથ લંબાવ્યો. એ હાથ પકડીને પ્રેમ તેની હોડીમાં બેસી ગયો. સરસરાટ ભાગતી હોડી પલકવારમાં જ પ્રેમના કાયમી કિનારે પહોંચી ગઈ. હજુ તો પ્રેમ તેનું નામ પુછે તે પહેલા તો એ હોડી સમુદ્રમાં સરકી ગઈ.

પ્રેમે ત્યાં કિનારે ઉભેલા જ્ઞાનને પૂછ્યું કે, ‘મિત્ર, શું તમને ખબર છે કે આ કોણ હતું ?’ જ્ઞાને કહ્યું, ‘હા.. મિત્ર, તને બચાવનાર એ સમય હતો.’ આશ્ચર્યચકિત થયેલા પ્રેમે પૂછ્યું, ‘પણ એણે નામે કેમ બચાવ્યો ?’ જ્ઞાને સ્મિત કરતા કહ્યું, ‘કારણકે માત્ર સમય જ જાણે છે પ્રેમનું મહત્વ...!!’

વાચક મિત્રો, આપણે પણ અહંકારની અવળચંડાઇમાં, લોભના લગાવમાં, આનંદના અતિરેકમાં કે હતાશાની હૈયાવરાળમાં પોતાના પ્રેમની સંભાળ લેવાનું ચુકાય ન જાય એ જોજો.